Bij een landgoed denken veel mensen aan stilte. Ook Oldengaerde wordt meestal gezien als een plek die rust uitstraalt – al helemaal ’s nachts. Maar is het wel zo stil als de zon ondergaat en de duisternis bezit neemt van het landgoed?
Juist de stilte van de nacht lijkt de geluiden die er wél zijn te versterken. In de tuin en bospercelen rond het huis zoeken dieren in het donker naar voedsel of een partner. Het contact met soortgenoten gaat gepaard met geluiden die angstaanjagend kunnen klinken, zoals het krijsen van kerkuilen en blaffen van vossen. Die geluiden zijn net zo indringend als menselijk geschreeuw. De laatste bewoners van Oldengaerde, vier zussen die inmiddels op leeftijd zijn, herinneren zich nog goed hoe ze als kinderen ’s nachts samen op de noordkamer sliepen en soms wakker lagen door een enorm gezucht. ‘Het leek alsof er dan een man onder ons bed lag te snurken, doodeng. Het bleek een uil te zijn, die in de rode beuk rechts van het huis zijn nest had. Zelfs toen we dat wisten, was het nóg eng om naar bed te gaan.’
Voor kinderen is een vleermuis misschien nog wel enger dan een uil. Vleermuizen hebben openingen in bouwwerken of geschikte boomholten als verblijfplaats nodig, omdat ze zelf geen nesten maken. De toets Flora en Fauna die voorafgaand aan de renovatie van Oldengaerde werd uitgevoerd, bracht geen vleermuizen in het huis zelf aan het licht. Maar het is zeer waarschijnlijk dat de oude laanbomen op het landgoed onderdak bieden aan vleermuizenkolonies. Laanbomen blijven vanwege hun landschappelijke waarde lang gespaard voor kappen, en hoe ouder ze worden, hoe meer nestholten ze hebben.
Vleermuizen verlaten hun verblijfplaats pas bij het invallen van de duisternis, wanneer de meeste insecten actief zijn. Wanneer het helemaal donker is, zetten ze echolocatie in: ze zenden een signaal uit dat weerkaatst op voorwerpen in de omgeving. Door de weerkaatsing (echo) zijn vleermuizen in staat de locatie van hun prooi te detecteren. Ze kunnen de hele nacht jagen. Doordat ze veelal in grote groepen leven, is het op landgoederen vanaf het invallen van de nacht tot de dageraad vaak een komen en gaan van vleermuizen.
Het is ’s nachts dus niet zo rustig op Oldengaerde en andere Drentse buitenplaatsen als je zou denken. Er is veel activiteit van dieren om het huis. Kinderen liggen daar soms wakker van, maar volwassenen slapen meestal gewoon door wanneer ‘snurkende uilen’ en ‘zwermende vleermuizen’ de stilte van de nacht verstoren. Hopelijk worden ze wel wakker wanneer ze hun waakzame viervoeter horen aanslaan en er echt onraad is.
Sietske Annevelink en Manuela Hoepman, studenten Rijksuniversiteit Groningen. Doen onderzoek naar het nachtelijke leven op Drentse buitenplaatsen.
Beste Frank,
Wat een leuke blogs.
Overigens waren er weldegelijk veermuizen in Oldengaerde zelf. Ze hingen op de vliering ondersteboven in de de vier schoorstenen. Ze poepten de hele zolder onder en ook de voordeurstoep. Als je daar ’s avonds laat in de zomer nog zat na te genieten van de dag, dan zag je zo ook uit de onderkant van de boven de driehoek boven de goot komen.
Mariet herinnerde me eraan, dat ze ook in de Leerkamer vlogen als we daar sliepen: doodeng.